Całuski, cukiereczki, ciasteczka… czyli tureckie uprzejmości

Turecki jest bardzo ciekawym językiem pod względem uprzejmości, gdyż istnieje w tym języku szereg wyrażeń stosowanych na szczególne okazje. Nieważne więc czy uczycie się podstaw tego języka, czy jedziecie do Turcji tylko na wakacje. Znajomość tych wyrażeń i świadomość kiedy ich użyć na pewno zaskoczy większość rodowitych Turków i sprawi,że pomyślą oni, iż wasz turecki jest lepszy niż tak na prawdę jest.

Hoş geldin/ hoş geldiniz  usłyszycie przychodząc do kogoś do domu lub wchodząc do sklepu czy restauracji. Oznacza to tyle co witaj! /Witajcie (a dokładnie : miło, że przyszedłeś). Koniecznie trzeba wtedy odpowiedzieć hoş bulduk, które nie ma swojego odpowiednika, a oznacza mniej więcej tyle co: miło, że się spotkaliśmy.

Buyurun (wypowiadane jako buyrun) to kolejnie wyrażenie, które często można usłyszeć w Turcji. Oznacza ono proszę zarówno kiedy komuś coś podajemy, czy zapraszamy do wejścia, ale również pozwalamy na coś. Może również oznaczać proszę, w sensie czego chcesz?

Allah razı olsun! znaczy dosłownie niech Bog bedzie z Ciebie zadowolony, a usłyszymy to wyrażenie często w znaczeniu Dziękuję.

Çok yaşa mówimy komuś, kto właśnie kichnął. I oznacza to tyle co żyj długo. I tu kichającz ma pole do popisu, bo po turecku nie dziękuje się, ani nie przeprasza po kichnięciu. Na Çok yaşa odpowiadamy hep beraber (wszyscy razem) albo Sen de gör (żebyś i ty zobaczył, w sensie to długie życie).

Geçmiş olsun! usłyszymy gdy jesteśmy chorzy lub gdy przydarzyło nam się coś nieprzyjemnego, jakieś  nieszczęście. Oznacza to tyle co niech będzie już po wszystkim! Niech to szybko przeminie!

Güle güle kullan!  mówimy, gdy ktoś kupił coś nowego. Najczęściej usłyszymy to wyrażenie od sprzedawcy, ale również od znajomych. Oznacza to mniej więcej tyle co używaj tego z radością.

Güle güle giy! mówimy, gdy ktoś kupił sobie jakieś ubranie. I oznacza to tyle co noś to z radością.

Güle güle otur  mówimy kiedy ktoś wprowadził się do nowego mieszkania. Przetłumaczyć to możemy jako mieszkaj szczęśliwie.

Elinize sağlık (całe zdrowie na pani ręce) – tak chwalimy panią domu, która przyrządziła nam posiłek. Znajomemu lub znajomej powiemy per ty eline sağlık.

Afiyet olsun! (smacznego) – a dosłownie: niech bedzie smaczne. Usłyszymy zarówno przed posiłkiem, często w trakcie i o dziwo również po.

Kolay gelsin (niech Ci idzie jak po maśle) – życzymy tak osobie, która właśnie ciężko pracuje. Nie musi to być praca fizyczna, bo można też tak powiedzieć komuś, kto pracuje w biurze, czy nawet kiedy się uczy lub odrabia zadanie domowe.

Allah analı babalı büyütsün! mówimy matce lub ojcu nowonarodzonego dziecka. A wyrażając swój zachwyt nad dzieckiem koniecznie musimy dodać Maşallah!, które ma ustrzec od złego uroku i znaczy tyle co okrzyk radości i chwały nad dziełem Allaha. Dlatego napis ten często można zobaczyć na samochodach czy w domach. Z maşallah nieodłącznie związane jest İnşallah, które oznacza tyle co jak Bóg da, jak Bóg zechce. Sama często go używam i jest to jedno z moich ulubionych powiedzeń, dopóki nie próbuje się nim maskować swej niewiedzy. I tak na pytanie czy dany autobus przejeżdża przez daną miejscowość, możesz usłyszeć inşallah. I nie próbuj się dowiedzieć konkretnej odpowiedzi, bo jak Bóg chce, to ten autobus przejedzie przez daną miejscowość. İnşallah było wcześniej używane jako pobożne życzenie, które znaczyło dołożę wszelkich starań, a jak Bóg zechce, to tak się stanie. Teraz często używane jest w formie wymówki.

Canin sağolsun – używamy składając wyrazy współczucia po stracie bliskiej osoby.

A kończąc notkę nie sposób nie wspomnieć jak Turcy się żegnają. Bo tutaj to nie takie proste jak w Polsce, gdzie w pośpiechu kończymy rozmowę jakimś tam “trzymaj się”, czy najbardziej ekonomicznym z wszystkich “pa”, tym bardziej przez telefon
Tutaj obowiązkowo trzeba powiedzieć całą wiązankę: Kolay gelsin (niech ci przyjdzie łatwo to, co teraz robisz) + Kendine iyi bak (uważaj na siebie) + Yengene/Abiye/… selam söyle (pozdrów żonę/brata/ ….) + Görüşürüz (do zobaczenia) + Hadi bay bay (no to pa pa)!+ Öptüm (całuję).

Nie przyzwyczajona do takich pożegnań przez telefon, często rzucałam Gorusuruz i już chciałam się rozłączyć, ale słyszałam, że osoba w słuchawce jeszcze coś do mnie mówi.

Jeśli komuś, kto czyta ten post, wpadnie do głowy jeszcze jakieś ciekawe wyrażenie, to proszę o komentarz. Chętnie poszerzę ten słowniczek tureckich uprzejmości.